Istanbul Müzesi tarihi kara surlarının hemen yakınında yer alan konumu ve müze anlatısına dahil olmayı bekleyen 10 bin parçalık envanter kapsamı ile İstanbulun güncel tarihinden 8500 yıl öncesine uzanan geçmişini anlatmayı amaçlıyor. İstanbul Müzesi projesi 2005 yılından beri şehrin gündeminde yer alan çeşitli kurumlar tarafından gerçekleştirilmeye çalışılan uzun soluklu bir beklentiydi. Küratöryel ekip, bilimsel danışmanlar ve araştırmacılar tarafından yürütülen tarihi arşiv çalışmalarına paralel ve koordineli olarak yürütülen mimari tasarım sonunda, müzenin inşaatı 2017 Şubat ayında başladı. Böylelikle İstanbulluların kendi kültürel kimliklerini yeniden keşfedebilecekleri bir müzenin temelleri atılmış oldu.
TARİHÇE VE LOKASYON
Proje alanı, kentin çok katmanlı tarihinin güçlü bir temsili olan, 5. yüzyıla tarihlenen Theodosyus şehir surlarının Romanus Kapısı'na yakındır. Bizans, Konstantinopolis, İstanbul adlarıyla birlikte, şehir sur duvarları da gelişmiştir ve dönüşmüştür. Duvardaki restorasyon, onarım, eklenti ve farklı duvar işçiliklerini izleyerek, birbirinden farklı toplumların surları kolektif olarak nasıl kullandıklarını okuyabiliriz. Bu önemli izler, mimari projenin şekillendirilmesinde değerli bir rehber oldu.
Kentsel yerleşim genişledikçe, surlar, şehri sınırlamak yerine, merkezin bir parçası haline gelmiştir. Ayrıca Theodosian Surları, 17. Yüzyıldan beri gezginler için kentin görülmesi gerekli rotalarından biri haline gelmiştir. Bu bağlamda müze, bu rota ile binanın şekillenmesinde de önemli bir rol oynayan günümüz modern ulaşım merkezlerini bütünleştiren bir düğüm olarak önerilmiştir.
Böylelikle müze ve peyzajı bulunduğu geniş park alanlarının tarihi yarımadadan Otoyol ve Topkapı kavşağı ile kopmasına sebep olan durumu tersine çevirerek parkın kent ile ilişkisini yeniden kurmaktadır.
YEKPARE KÜTLE
Mimari bir arketip olarak, müze kendi içinde karşıtlarını barındıran bir yapı türüdür. Belki de çekiciliğini tam da buradan var etmektedir. İstanbul Müzesi, her şeyden önce herkese açık ve konuksever olması gereken bir kamu binasıdır. Öte yandan, ziyaretçilerine konsantrasyon imkanı geliştirmesi gereken bir yapı türüdür. Başka bir deyişle, sergilenen içeriğe ya da aktiviteye odaklanmaya yardımcı olan içe dönük ve mütevazi tipoloji, aynı zamanda dışarıdan çok yüzlü bir prizma olarak algılanır.
Masif bir kütleden oyulmuş izlenimini veren müze binası, yakınındaki surlarla hiyerarşik bir yarışa girmeyen, yatay bir forma sahiptir. Yapı temel olarak, kara duvarlarını ve ulaşım merkezini takip eden rotayla ilişkilenerek sarmal bir kurguyla şekillenir. Kütle bulunduğu yerin topografyasına bağlantı kuran bir yaya köprüsü ile bölünerek giriş noktasını belirginleştirmektedir.
Kalıcı serginin bulunduğu müze birinci katı, dışa taşarak ana kütlenin yerden kopmasını sağlar. Çok yüzlü çapraşık geometri, sergi rotasının döngüsel akışının dış cepheye yansımasıyla oluşur ve giriş noktasında açılarak ziyaretçiyi yönlendirir.
Şeffaf zemin kat; kent kütüphanesi, geçici sergi alanı, konferans salonu, kafeler, restoranlar ve Müze Meydanı'ndan parka açılan bir çocuk atölyesi gibi kamusal faaliyetlere ayrılmıştır. Müzenin bu kamusal fonksiyonlar ile bulunduğu park içinde yaşayan bir kültür merkezi olması amaçlandı.
MİRASI YANSITMAK
Müze kütlesinin çok yüzlü geometrisi, içeriğinde yer alan sergi rotasının döngüsel akışı ile biçimlenmiş ve giriş noktasında açılarak ziyaretçiyi yönlendiren bir ifade kazanmıştır. Ziyaretçiler, arkeolojik bir kalıntı içinde hareket eder gibi büyük bir açıklıktan içeri girerler. Anodize metal ve camdan imal edilen çok yüzeyli cephe, çok katmanlı kara surları ile bir diyalog arar. Özel bir algoritmik komut yazılımı kullanılarak hesaplamalı tasarım yoluyla geliştirilen bu cephe, parçalanmış bir yekpare kütle hissiyatı yaratan özelleştirilmiş bir panelizasyon örüntüsüne sahiptir. Cephenin panelizasyonu, tarihi bağlamı ve gökyüzünü yansıtarak binayı farklı tonlarda yeniden renklendirmektedir.
HAFRİYATSIZ İNŞA
Müze, yıkılan yapının kazı alanı içine yerleşecek biçimde planlandı. Böylelikle arkeolojik sit alanı olarak tanımlanan bölgede ek hafriyattan kaçınılmıştır. Betonarme çekirdek ve çelik elemanlar bir arada kullanılarak özgün bir taşıyıcı sistem planlanmıştır. Merkezi avlu sayesinde oluşturulan mikroklima ve doğal zemini tahrip etmeden yerel malzeme paleti ile oluşturulmuş yapı dili, sürdürülebilirlik esasları açısından yapıyı önemli bir yere konumlandırmaktadır.
MÜZELERİN MÜZESİ
Yer altındaki üç kat; laboratuvarlar, servis alanları, depolar, atölyeler ve otoparkı barındırıyor. 3500 m2 büyüklüğündeki bu atölyeler ve depo alanları sadece İstanbul Müzesi değil diğer kurum müzeleri için de altyapı sağlayabilecek nitelikte planlanmış; İstanbul’daki diğer önemli müzelere referanslar verilerek bir müzeler ağı oluşturulması amaçlanmıştır.
TERAS BAHÇE
Ziyaretçi rotasının son durağı niteliğindeki müze terası manzarası kara surlarının denize kadar uzanan panoraması ile bütünleşmektedir. Aynı zamanda bahçe, açık amfi ve seyir platformu ile birlikte çeşitli aktiviteler için alan açmaktadır.
Tarih ve farklı medeniyetlerin şehri olan İstanbul'un kültürel ve sanatsal altyapısının gelişimini konu alan İBB Kent Müzesi Koleksiyonu’nda yer alan 'Burası' sergi seçkisini inceleyebilirsiniz.
MUSEUM OF ISTANBUL
Architect: Alper Derinboğaz
İşveren: Istanbul Metropolitan Municipality, Cultural Assets Department.
Curatorial Design: Luca Molinari Studio
Project Team: Egemen Onur Kaya, Thibault Jalby, Sinan Azizağaoğlu, Meryem Çavuşlar, Cansu Altıntaş, Şevki Topçu, Ecem Çınar, Daniele Ronca, Orçun Girgin, Aras Kalkan, Tevfik Saygın Özcan
Danışmanlar
Curatorial Design: Luca Molinari Studio
Landscape Design: Praxis Landscape, Enise Derinboğaz
Façade Engineering: Newtecnic, London
Parametric Design: Satoru Sugihara / Atlv, Los Angeles
Structural Peer Review: Peter Bauer, Werkraum, Vienna
Graphic Design: Publicomm, Angelo Dadda, Milan
Animation: Refik Anadol, Antilop
Visualisation: Polynates, Bali
Interior Design Visualisation: Frontop, China
Industrial Design: Meriç Kara
Structural Engineering: Balkar Construction, İrfan Balioğlu Earthquake Engineering: Nuray Aydınoğlu, Erkan Özer
Electrical Engineering: Hb Teknik, Hüseyin Gülsoy
Mechanical Engineering: Çilingiroğlu Engineering, Sarven Çilingiroğlu BIM Consultancy: Laterna Partners, Hayri Demirçapa
Lighting Design: SLD Studio
Orientation Design: Pompaa
Fire Engineering: Istanbul Technical University, Abdurrahman Kılıç
Infrastructure Engineering: Erimco
Sustainability Consultant: ERKE
Project Management: PY Uluslararası
Acoustic Consultancy: Istanbul Technical University, Nurgün Beyazıt
Museum Management Consultancy: Mimar Sinan Fine Arts University, Nevra Ertürk
Conservation and Restoration Consultancy: Mimar Sinan Fine Arts University, Özer Alptimur
Geotechnical Drilling and Reporting: Bilgi 2000
Quantity Surveyor: Somay Consulting, Songül Kayahan
Fotoğraflar: Orhan Kolukısa, Yerçekim
Book Design: Puna Yayıncılık
Model: ATOLYE K, Murat Küçük
Tree Survey and Transplantation Report: Istanbul University Forest Engineering
Academic Consultants: Prof. Dr. Engin Akyürek
(Koç University, Director of Center for Late Antique and Byzantine Studies), Prof. Dr. Ufuk Kocabaş (Istanbul University, Faculty of Literature, Department of Conservation of Underwater Cultural Heritage, Chair of Moveable Cultural Heritage and its Renovation), Prof. Dr. Mehmet Özdoğan (Istanbul University, Department of Prehistory), Prof. Dr. Baha Tanman (Istanbul University, Faculty of Literature, Department of History of Art, Turk-Islamic Art), Prof. Dr. Vedat Onar (Istanbul University, Faculty of Veterinary, Department of Osteoarchaeology), Prof. Dr. Oğuz Tekin (Istanbul University, Faculty of Literature, Department of Prehistoric History), Prof. Dr. Hülya Tezcan (İstanbul University, Faculty of Art and Design, Department of Textile and Fashion), Prof. Dr. Atilla Yücel (Bilgi University University, Faculty of Art and Design, Department of Architecture), Prof. Dr. Arzu Erdem (Kadir Has University, Faculty of Art and Design, Department of Architecture), Prof. Dr. Aslıhan Şenel (Istanbul Technical University, Faculty of Architecture), Arzu Haksun Güvenilir (Mimar Sinan University, State Conservatory Department of Ethnomusicology)
